Historia Biblioteki
POCZĄTKI...
Dzieje Biblioteki Głównej Politechniki Częstochowskiej, jak każdej biblioteki uczelnianej, związane są z historią Uczelni i etapami jej rozwoju. Bazą kadry naukowej w naszym regionie - w którym nie istniały wcześniej szkoły wyższe - było tajne nauczanie prowadzone od r.1943 przez pracowników Uniwersytetu Poznańskiego w ramach tzw. Kursów Akademickich. Po wojnie rozpoczęły działalność dwie szkoły wyższe:
- 20.11.1945 r. Wyższa Szkoła Administracyjno-Handlowa, która - jako Wyższa Szkoła Ekonomiczna - w r.1959 zamknęła ostatecznie swe podwoje;
- 30.11.1949 r. Wyższa Szkoła Inżynierska, którą w r. 1955 przemianowano na Politechnikę Częstochowską.
Pierwszą siedzibą uczelni technicznej były budynki koszar wojskowych przy ulicy Dąbrowskiego. Tam też 2 maja 1950 r. zaczęła swą działalność Biblioteka. Mieściła się w spartańskich warunkach - trzy pomieszczenia o łącznej powierzchni 212 m2 na magazyn, czytelnię, wypożyczalnię i pokój biurowy. W tym pionierskim okresie kadrę stanowiło 2 pracowników, a księgozbiór liczył około 1000 woluminów głównie z darów. Pierwszym kierownikiem był inż. Jerzy Marczewski, po nim tę funkcję pełniła do roku 1962 pani Kamila Kędzierska.
CZAS ORGANIZOWANIA...
Lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte to okres formowania się późniejszych oddziałów gromadzenia, opracowania, udostępniania i informacji. Na te lata datuje się także powstawanie bibliotek zakładowych, tj. bibliotek katedr i zakładów. W 1955 r. Wyższą Szkołę Inżynierską przemianowano na Politechnikę Częstochowską. W 1959 r. - po likwidacji Wyższej Szkoły Ekonomicznej - Biblioteka Politechniki przejęła jej zbiory. Wkrótce potem - w r. 1961 - przydzielono Bibliotece nowe lokum - 3 kondygnacje w Domu Studenckim przy al. Zawadzkiego (obecnie al. Armii Krajowej) o łącznej powierzchni 800 m2. W r. 1962 dyrektorem został mgr Zbigniew Mrowiński, pracowników było już wówczas 13, a księgozbiór liczył ponad 82 tys. woluminów. W latach 1961-1964 przygotowana została i zatwierdzona 5 oddziałowa struktura Biblioteki. Także w tym okresie - w ramach Oddziału Informacji Naukowej - nadzór merytoryczny nad bibliotekami zakładowymi objął Referat Bibliotek Zakładowych, w 1968 r. założono ich centralny katalog, a w 1969 ustanowiono regulamin sieci.
Lata siedemdziesiąte to etap największej rozbudowy i reorganizacji Uczelni. Obok dotychczasowych powstają nowe wydziały i instytuty. W tym czasie również Biblioteka otrzymuje dodatkowe pomieszczenia w tym samym budynku, po ich modernizacji powierzchnia osiąga 1736 m2 na 4 kondygnacjach. Otwarto dwie nowe czytelnie - ich liczba wzrasta do 5, a ilość miejsc w czytelniach z 50 do 92. Na lata 70-te przypada też największy przyrost zbiorów, co nastąpiło w ścisłym związku z powstaniem nowych wydziałów, zwiększeniem powierzchni magazynowych i otwarciem w 1971 r. czytelni patentów (kompletne zbiory polskich powojennych opisów patentowych). W 1978 r. pracowało już 35 osób coraz lepiej przygotowanych zawodowo. Reorganizacja Uczelni pociągnęła też za sobą zmiany w organizacji bibliotek zakładowych. Od 1.10.1977 r. zaczął obowiązywać nowy „Regulamin sieci”. Biblioteka Główna przystąpiła do tworzenia czytelni wydziałowych - filii Biblioteki: w 1972 - na Wydziale Elektrycznym, na przełomie 1979/1980 - na Wydziale Metalurgicznym.
Lata osiemdziesiąte. Sieć biblioteczna rozwija wszystkie swoje zadania. Następuje częściowa reorganizacja struktury, i tak: powstaje Oddział Wydawnictw Ciągłych (1981 r.); Pracownia Fototechniczna - poszerzając zakres usług - przekształca się w Pracownię Reprograficzną; w Oddziale Informacji Naukowej obok Sekcji Informacji, Sekcji Dokumentacji, Referatu Bibliotek Zakładowych - działa Wypożyczalnia Międzybiblioteczna. Następuje zmiana na stanowisku dyrektora Biblioteki. W 1984 r. obejmuje je mgr Małgorzata Hankiewicz. Lata te charakteryzują się brakiem ograniczeń finansowych na zakup zbiorów. Rozszerza się tematyka gromadzenia m.in. w wyniku powstawania nowych specjalności kształcenia. Rośnie księgozbiór studencki (jedna książka przypada na 3-5 studentów). Powiększają się znacznie zbiory czasopism, norm, opisów patentowych, literatury firmowej. Zakup z importu ograniczają tylko przydziały dewiz. W związku z tym, zwiększa się do 2160 m2 powierzchnia Biblioteki o - adaptowane do celów magazynowych - pomieszczenia piwniczne. Rozwija się współpraca w ramach wymiany międzybibliotecznej, zwłaszcza po powstaniu 15.10.1986 r. Wydawnictwa Politechniki Częstochowskiej. Na jubileusz 40-lecia Uczelni i Biblioteki w roku 1989 jej zbiory stanowi blisko 370 tysięcy książek, czasopism, zbiorów specjalnych. Bibliotekarzy interesują coraz bardziej sprawy automatyzacji i mechanizacji procesów bibliotecznych i informacyjnych. W roku 1987 rozpoczynają się ścisłe kontakty z I CBT (Biblioteką Politechniki Warszawskiej) i III CBT (Biblioteką Akademii Górniczo-Hutniczej), stając się podstawą przyszłej komputeryzacji Biblioteki Głównej.
I CZAS BLIŻSZY...
Lata dziewięćdziesiąte przynoszą kłopoty finansowe. Skromny budżet Uczelni i wzrost cen przyczyniają się niestety do ograniczenia zakupów książek i zmniejszenia liczby prenumerowanych czasopism, zwłaszcza zagranicznych. Tymczasem w Bibliotece robi się bardziej tłoczno, gdyż czytelników również nie stać na zakup literatury. Jednocześnie - w związku z redukcją etatów w Uczelni - liczbę etatów służby bibliotecznej zmniejszono o sześć. Pomimo trudności, bibliotekarze nie ustają w wysiłkach dla dobra użytkowników, m.in. przyjęliśmy i udostępniliśmy zbiory Biblioteki NOT w Częstochowie, a przede wszystkim rozpoczęliśmy komputeryzację Biblioteki.
1992 r.: podjęto prace związane z uruchomieniem bazy BIBLIO (publikacje pracowników naukowych PCz), uruchomiono bazę SYMPO (konferencje);
1994 r.: wraz z pierwszą inauguracją roku akademickiego na Wydziale Zarządzania, otwiera swe podwoje Biblioteka tego wydziału będąca kolejną filią Biblioteki Głównej, uruchamiamy GROM - bazę komputerową Oddziału Gromadzenia Zbiorów;
1995 r.: dotacja z MEN pozwala zakupić oprogramowanie APIS-ZB, rozpoczynamy jego wdrażanie i komputeryzację Oddziałów Opracowania Zbiorów i Udostępniania Zbiorów;
1996 marzec: dzięki pomocy uzyskanej z Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w ramach programu LIBRARIUS, nasi użytkownicy otrzymują funkcjonalnie i bardziej nowocześnie wyposażone Czytelnię Książek, Czytelnię Czasopism i Wypożyczalnię. Nowe meble i cały wystrój zastąpiły sprzęt z lat 50, w czytelniach przybyło miejsc.
1996 grudzień: w strukturze Biblioteki przybywa Oddział Systemów Komputerowych i uruchomiony zostaje Punkt Kserograficzny, w którym wykonuje się odpłatnie odbitki dla wszystkich zainteresowanych;
1998 - 1999: rektor powołuje zespół do przygotowania programu modernizacji i reorganizacji Biblioteki Głównej, powstają budowlane plany jej modernizacji, które przewidują m.in. utworzenie czytelni dla niepełnosprawnych i wybudowanie windy osobowej.
Tymczasem w Bibliotece: zmodyfikowano i poszerzono sieć LAN (dotacja KBN w wysokości 105 tys. zł); zakończono konwersję opisów bibliograficznych podręczników do katalogu komputerowego; rozpoczęto tworzenie komputerowej bazy czasopism. W jubileuszowym roku 50-lecia zbiory Biblioteki Głównej wynoszą około 423 tys. (książek, czasopism, norm, opisów patentowych, prac doktorskich, literatury firmowej, dokumentów elektronicznych).
2000 - 2001: postępuje informatyzacja - kupujemy sprzęt i programy; użytkownicy mogą już korzystać z Systemu Udostępniania Wydawnictw APIS-ZB (dostępnego na tej stronie internetowej w menu Katalogi / Wyszukiwanie) - wdrożonego dzięki współpracy z Bibliotekami Głównymi Politechniki Warszawskiej i Politechniki Gdańskiej - i działającego jako trzy podsystemy:
- KANAB (katalogowanie książek),
- KATALOG (udostępnianie książek),
- WYPOŻYCZALNIA (obsługa czytelników);
wdrażamy kolejne moduły systemu APIS-ZB: podsystem CZASOPISMA (tworzenie katalogu wydawnictw ciągłych i wyszukiwanie w nim).
